تحلیل کوتاه محمد حسین صفری از اپرای عشق و عقل و آدمی

به نام خدا
تحلیلی مختصر از اپرای
"عشق و عقل و آدمی"
محمد حسین صفری
پرواز همای، اپرای سنگین و عاشقانه ی "عشق و عقل و آدمی" را در اوایل سال ۱3۹۰ با نگاهی عارفانه و در بستری فلسفی و اجتماعی، تصنیف و آغاز به سرودن اشعار آن کرد . نوشتن و آهنگسازی این اپرا به خاطر بافت دشوار و مضمون جسورانه‌اش در نحوه ی پرداخت به تقابل عشق و عقل در نهاد آدمی ، به طور تقریبی تا شش سال به طول انجامید ، و در سال 1396 برای اولین بار در ایران ، در مکان تاریخی و زیبای کاخ نیاوران در صحنه ای باشکوه با حضور هنرمندان ایرانی به روی صحنه رفت.
اپرای "عشق و عقل و آدمی" در اجرا و بهره گیری از عناصر مربوط به متن ، به فضای کلاسیک اپرا، در قرن هجدهم وفادار می ماند. صحنه‌پردازی، دکور و لباس‌ها از الگوهای شناخته شده ی قدیمی پیروی می‌کند. نشانه های نوآوری در اجرا نیز وجود دارد که سعی در شکل دهی به ارتباط نزدیکتری بین مخاطبان ، موسیقی و شخصیت آدمی که همای آن را بازی می کند دارند .
"عشق و عقل و آدمی" اولین اپرای همای نیست او پیش از این نیز در تجربه های متفاوتی دست به این کار زده است که " موسی و شبان " از جمله ی آنهاست و شنیده ها حاکی از آن است که در اجرای " موسی و شبان " نیز در خارج از کشور موفق عمل کرده است.
واکنش رسانه ها به اپرای "عشق و عقل و آدمی" منصفانه و تا حدودی نیز محتاطانه است. اغلب منتقدان و گزارشگران، ضمن احترام به ذوق و خلاقیت هنری موجود در قطعات ساخته شده ی مربوط به این اپرا ، تلاش می کنند تا تصاویر و مفاهیم زیبا و اثرگزارتری از آن بیرون کشیده و به مخاطبان خود معرفی نمایند .
اپرای ساخته شده از قدرت و غنای شعری مطلوبی برخوردار است. بیان عینی و محسوسی در متن اثر در پرداخت به مفهوم والای عشق وجود دارد که از طرف مخاطبان در هر سنی و مسلکی ، قابل درک است .
تلاش شده است تا با اپرای "عشق و عقل و آدمی" به عنوان اثری موسیقایی، برخورد شود . چرا که یک اپرا، پیش از آنکه متنی ادبی یا نمایشی باشد، یک قطعه ی موسیقی است .
محدودیت‌های زیادی در اجرای اپرا ، بویژه در کشور ایران وجود دارد ، اما اپرای "عشق و عقل و آدمی" با بهره گیری مطلوب از عناصر ایرانی در حوزه ی ادبیات و موسیقی ، ثابت می کند که این محدودیت ها نمی تواند مانع ادامه ی کار شود.
اپرای "عشق و عقل و آدمی" نخستین‌بار روز 16 شهریور 1396 در ایران ، کاخ نیاوران روی صحنه رفت و با اینکه شرایط اجتماعی کشورایران به دلیل درگیری های سیاسی ، اقتصادی و چالش های ناخواسته در برخورد با پدیده شرم آور داعش، به نظر برای اجرای این اپرا با مضمون عشق ، نامساعد می رسید اما مضامین نهفته در متن اثر، احساسات مردم را برانگیخت، و امید می رود که اجراهای آن نیز با پالایش ‌های متناوب ، نادیده گرفته نشده و همچنان سالهای سال روی صحنه بماند .
متن "عشق و عقل و آدمی" مربوط به دوره خاصی نمی شود می توان آن را در هر دوره ای و در هر مکانی به روی صحنه برد و با مضامین ستایش برانگیز آن همراه شد و عاشقی کرد .
این اپرا به سرایش و آهنگسازی پرواز همای در دوازده بخش متصل به هم ، با ترکیبی از فرم کلاسیک و مدرن  ، به صورت زنده با همراهی سازهای ایرانی اجرا می شود و جلوه های متفاوتی از موسیقی و هنر بومی و فاخر ایرانی را  با بهره گیری از قطعات لری ، گیلانی ، آذربایجانی و ... در فرم کلاسیک به نمایش می گذارد .
 همای در این اپرا ، موفق می شود موسیقی ایرانی را از غلتیدن در رخوت و تکرار ، نجات داده ، آن را به زبانی تصویری و قابل فهم برای مخاطب پرسرعت امروز ، نزدیک نماید و با احترام به قوانین کشور ، بیانیه اش را در باب اهمیت "عشق و عدالت خواهی در زندگی انسان معاصر"، به بهترین و اثرگزارترین شکل ممکن ، به گوش مخاطبانش برساند .
نویسنده : محمد-حسین-صفری
20 شهریور 1396